Menopoz Nedir? Menopoz Belirtileri Nelerdir?

Menopoz nedir?

Menopoz, bir kadının 12 ay boyunca patolojik ve fizyolojik herhangi bir neden olmaksızın adet görmemesi ve adet kanamalarını kesilmesi olarak tanımlanmaktadır. Hipoöstrojenemi ve yüksek folikül uyarıcı hormon (FSH) konsantrasyonları ile sonuçlanan tam veya tama yakın yumurtalık folikülleri tükenmesinin bir yansımasıdır.

Menopoz aslında bir dönem değil, son adet kanamasıdır. Dönem olarak değerlendirdiğimizde doğru terim “klimakterium”dur. Bu dönemde menopoz öncesi (premenopoz), menopoz ve menopoz sonrası (postmenopoz) şeklinde üç ana dönem vardır.

Ortalama menopoz yaşı kaçtır?

Yaklaşık 45-55 yaşları arası, normal menopozal geçiş dönemi olarak kabul edilmektedir. Ülkemizde ortalama menopoz yaşı 48-49, yurt dışında ise 50-52 yaşları civarındadır.

Menopoz neden olur?

Anne karnındaki kız çocuğu ilk gelişim döneminde yaklaşık 7 milyon üreme hücresine yani yumurtaya sahiptir. Yumurta sayısı, doğumla birlikte 2 milyona düşmekte ve doğumdan ergenlik dönemine kadar bu biyolojik azalma devam etmektedir. Ergenlik dönemindeki bir genç kızda yumurta sayısı yaklaşık 400 bin civarındadır. Her ay yumurta gelişim döngüsünde bir ya da iki yumurta döllenmek üzere gelişirken, beraberindeki diğer gelişime giren yumurtalar tüketilir. Menopoza yaklaşan bir kadında ise bu sayı daha da azalır.

Menopoz dönemleri var mıdır?

Menopoz geçişi veya perimenopoz, menopozdan ortalama dört yıl önce başlar. Menopoz bir kadının yaşam kalitesini etkileyebilecek birçok fizyolojik değişiklikleri içerir. Bu dönemler şu şekildedir:

Geç Reprodüktif Yıllar: Menopozal geçiş dönemi öncesinde yumurta kapasitesi azalmasına bağlı değişiklikler olmaktadır. Kan FSH düzeyi hafif artar, progesteron seviyeleri düşer. Östrojen düzeyi ise korunmuştur. Geç reprodüktif yıllarda hormonal değişimlere bağlı adet döngü süreleri kısalmaya başlar.

Menopozal Geçiş - Perimenopoz: 

Erken dönem: Bu dönemde üreme çağındaki 25-35 günlük adet döngüleri 40-50 güne uzamaktadır.

Geç dönem: Kadın, dramatik adet döngü değişiklikleri yaşamaktadır. Adet gecikmelerinin ötesinde uzun süreli adet görememe dönemleri belirgindir.

Menopoz: Adet döngüsünün kalıcı olarak duraklamasıdır. Son regl takip eden 2-6 yıllık süreç “erken postmenopoz”, sonraki süreç “geç postmenopoz” olarak adlandırılır.

Menopoz belirtileri nelerdir?

Menopozal geçiş – perimenopoz dönemi genellikle sıcak basması, uyku bozuklukları, duygu durum semptomları, vajinal kurulukla birlikte düzensiz adet döngüleri ve belirgin hormonal dalgalanmalar ile karakterizedir. Aynı zamanda dikkatsizlik, yorgunluk, unutkanlık, gerginlik, depresyon, cinsel istekte azalma görülebilmektedir.

Bu belirtiler menopoz sonrasında da devam etmektedir. Semptomlara ek olarak uzun süreli östrojen eksikliği, ürogenital organlarda küçülme, sık idrara çıkma, idrar tahlilleri normal çıkmasına karşın idrarda yanma atakları, kabızlık, alt bölgede kaşıntı hissi, genital organlarda sarkma problemleri (rahim, idrar kesesi, barsak) görülebilmektedir. Ayrıca;

- Ciltte, ter bezleri ve saç kökleri östrojen duyarlıdır. Hormon eksikliğiyle cilt incelir, kurur, esnekliğini kaybeder, kolajen miktarı düşer. Koltuk altı ve genital bölge kıllanması azalırken, çene, üst dudakta kalın sert tüyler çıkabilir.

- Metabolizmanın yavaşlaması ile birlikte kilo alımı hızlanır ve bel çevresinin kalınlaşması, vücut yağlanmasının artması gibi değişiklikler meydana gelir.

- Östrojenin azalması ile birlikte kadınların kalp hastalıklarına yakalanma riskinde artış görülür.

- Menopoz sonrası ilk 1-2 yıllık süreçte kemik kaybı çok belirgindir.

Menopoza yaklaşıldığı nasıl anlaşılır?

- Adet dönemlerinin normalden daha sık veya daha az olmaya başlaması,

- Adet kanamasının eskisinden daha az sürmesi,

- Bir veya daha fazla adet döngüsünün atlanması ve adet görülmemesi,

- Sıcak basması veya depresyon gibi menopoz belirtilerinin ortaya çıkması menopoza yaklaşıldığının habercisidir.

Hangi durumlarda doktora başvurulmalı?

- Üç haftadan daha sık aralıklarla adet görülmesi,

- Adet dönemi boyunca kanamanın çok ağır olması,

- Adet döngüleri arasında lekelenme döneminin olması,

- Son adet tarihinin üzerinden bir yıl geçtiği halde sadece bir kan lekesi bile olsa tekrar kanamanın başlaması,

- 40 yaş altındaki kadınların adet döngüsünde sapmaların olması,

- Gece terlemeleri nedeniyle uyunmaması, sıcak basması sebebiyle çalışmakta çok zorlanma, depresyon bulgularının olması yani menopoz semptomlarının günlük yaşantıyı çok etkilemesi, durumunda bir hekime başvurulmalıdır.

Menopozu anlamak ya da öngörmek için bir test var mı?

Menopoza işaret edebilecek, kandan bakılan hormon testleri (FSH-Estradiol) bulunmaktadır. Ancak doktorlar bu testleri genellikle menopoz için çok genç olan hastalarda veya özel birtakım durumlarda kullanırlar.

Menopozda hormon tedavisi tehlikeli midir?

Menopoz semptomları için en etkili tedavi estrojen hormonu kullanımıdır. Daha önceden rahmi alınmış olan kadınlar tek başına estrojen kullanabilirler. Ancak birçok kadın bu hormonu progesteron hormonu ile birlikte kullanmalıdır. Uzmanlar bu hormonların menopoz semptomları olan 40 ve 50'li yaşlardaki birçok kadın için etkili ve güvenli olduğunu; hormon kullanımının iyi bir seçenek olup olmadığının hasta özelinde detaylı incelenmesi gerektiğini düşünmektedirler. Meme kanseri, kalp krizi, felç veya geçirilmiş emboli (pıhtı) hikâyesi bulunan hastalar hormon almamalıdır.

Menopozun neden olduğu sıkıntıları azaltmak için ne yapılmalı?

- Sıcak basması – gece terlemeleri: Hafif kıyafetler giyilmelidir. Çay ve kahve gibi sıcak içeceklerden, acılı, baharatlı yiyecek tüketiminden kaçınılmalıdır. Sıcak basmaları sırasında boyuna nemli, ıslak bir havlu uygulanabilir. Sigara kullanılıyorsa azaltılmalı, mümkünse bırakılmalıdır. Çünkü sigara içmek, sıcak basması şikâyetlerini daha da artırmaktadır.

- Vajinal kuruluk: İlişki öncesi vajinal lubrikan kullanılmalıdır. Vajinal nemlendiriciler ise doktorun uygun gördüğü durumlarda kullanılmalıdır.

- Uyku problemleri: Düzenli uyku alışkanlığı edinmeye çalışılmalıdır. Öğleden sonra ya da akşam yemeği sonrası çay ve kahve alışkanlığı bırakılmalıdır.

- Depresyon: Aktif ve sosyal olmaya çalışılmalı; spor ve egzersiz mutlaka yapılmalıdır.

Menopoz döneminde nasıl beslenilmeli?

Menopozda kadınlar, kilo almaya eğilimlidir. Vücudun enerji ihtiyacının azalmasıyla, metabolizma ve aktivitenin yavaşlamasıyla kilo alımı belirginleşir. Liften ve proteinden zengin, sebze ve meyve içerikli, doymuş yağ oranı düşük besinler tüketilmeli ve dengeli beslenilmelidir. Ayrıca kalsiyum ve D vitamini, menopozda osteoporozdan korunmak için önemlidir.